Project: Keep Forget: een onderzoek naar het transformeren van locatiegebonden herinneringen, verhalen en boodschappen in persoonlijke en publieke artefacten
Organisation: Social Spaces I CUO
Moderator: Andrea Wilkinson, Laura Braspenning
Date: 17/10/2013

‘Keep Forget’ is een artistiek onderzoeksproject dat focust op het transformeren van locatie-gebonden herinneringen, verhalen en boodschappen in tastbare objecten (i.e. artefacten), en dit binnen zowel een persoonlijke als publieke context. Binnen dit onderzoek functioneert de Genkse wijk Winterslag als case study, waarbij de bewoners - op een participatieve manier - betrokken worden in het proces. Ze worden geëngageerd in het delen van hun reflecties, verhalen en (individuele) herinneringen rond hun ervaringen met, de veranderingen en/of de uitdagingen van hun wijk. Centraal in ‘KeepForget’ staat de identiteit van de wijk Winterslag, die geconstrueerd wordt op basis van deze reflecties, verhalen en herinneringen. In een eerste fase verkent ‘KeepForget’ welke methodes aangewend kunnen worden om deze herinneringen en verhalen te capteren. Om dit te onderzoeken beoogt ‘KeepForget’ de ontwikkeling van een participatieve designmethode. De hierop volgende fase onderzoekt hoe deze herinneringen en verhalen op een typografische en/of visuele manier getransformeerd kunnen worden in aandenkens of souvenirs (i.e. artefacten) die vervolgens, zowel publiekelijk als privé, gedeeld kunnen worden (bijvoorbeeld, in de vorm van tentoonstellingen of interventies in de publieke ruimte). Een specifieke focus hierbij ligt op hoe deze artefacten op hun beurt weer nieuwe verhalen kunnen genereren. Naast de te ontwikkelen methode beoogt dit onderzoeksproject dan ook de creatie van (verschillende series van) artefacten en eventueel hiermee samengaande publieke interventies, die enerzijds herinneringen oproepen en anderzijds stimuleren dat nieuwe herinneringen en verhalen gevormd worden. Zowel de artefacten als de publieke interventies zijn gebaseerd op verhalen en herinneringen rondom verschillende thema’s relevant voor de Genkse wijk Winterslag, zoals het mijnverleden, de nakende sluiting van Ford Genk en de multiculturaliteit van de samenleving. Deze keuze (en de afbakening) van de thema’s vloeit voort uit het onderzoek.

Op 17 oktober organiseerden we een mapping met Inge Bijnens (hoofd buurtwerk Winterslag, Leen Roels (coördinatie erfgoedcel), Eddie Guldolf (Cultuurcentrum C-mine), Gert Philipetti (Stad Genk- gemeenschapsvorming dienst Cultuur), Eddy Wintmolders (buurtwerker Winterslag Stebo), Niek Kosten (grafisch ontwerper en designresearcher Social Spaces, Selina Schepers (designresearcher) en Laura Braspenning en Andrea Wilkinson.

De opzet van deze mapping was om bestaande ‘good practices’ van verhalenprojecten te verzamelen, een inventarisatie te verkrijgen van interessante en beproefde methodieken rond verhalenprojecten, en mogelijke interessante contactpersonen te inventariseren om verder mee in contact te treden. Op deze manier willen we ook zorgen dat we voortbouwen op reeds bestaande good practices en deze kennis bovendien tussen de verschillende betrokken diensten (cultuur, welzijn en erfgoed) met elkaar laten delen en ook kritisch met elkaar laten bediscussiëren.

Deze mapping verliep vrij moeizaam doordat we merkten dat we eigenlijk al vanaf de start van de mapping meeting een aantal deelnemers veel weerstand vertoonden ten opzichte van de mapping methodiek, dit als te omslachtig werd ervaren door een aantal deelnemers en zodoende hebben we ter plekke onze plan van aanpak aangepast om toch zoveel mogelijk informatie met elkaar te delen tijdens de sessie. We hebben zodoende niet alle informatie die we beoogden te verkrijgen behaald, maar wel heel veel geleerd. Uit deze mapping nemen we een aantal belangrijke aspecten mee die op tafel zijn gekomen. Zo is er een zorg over de samenwerking tussen de MAD faculty als hogeschool voor de kunsten en de wijk. Want hoewel er telkens tal van initiatieven ontplooid worden in Winterslag door zowel studenten, docenten en onderzoekers van de MAD faculty, worden deze artistieke projecten niet altijd als een even goede samenwerking gepercipieerd. Soms is er het gevoel dat er veel gehaald wordt in de wijk, maar (te) weinig wordt teruggegeven aan de wijk.

De aspecten die we meenemen uit deze mapping sessie voor het vervolgtraject zijn als volgt:

●   duidelijk dat project een ‘win/win’ voor het buurt maar ook voor het onderzoeksproject moet opleveren;

●   methode moet laagdrempelig zijn;

●   continuïteit en nalatenschap is van groot belang; het is belangrijk dat het project kan voortleven, ook als wij als initiatiefnemers niet meer (actief) betrokken zijn. Daardoor is het belang van gedeeld eigenaarschap en draagvlak bij de buurtbewoners en betrokken stakeholders groot;

●   grote diversiteit van bewoners in Winterslag, deze zijn te vertalen naar verschillende ‘profielen’, maar daarmee worden uiteraard eerder de stereotypen benadrukt in plaats van dat dit een volledig inzicht geeft van de verscheidenheid van de bewoners in Winterslag;

●   belangrijk om samen met stakeholders op zoek te gaan naar eerste contactpersonen (en zo gebruik te maken van hun bestaande kennis over de wijk, hun netwerk en hun vertrouwenspositie) en daarna sneeuwbaleffect toepassen om zo de mogelijkheid van nieuwe mensen te betrekken in het project te stimuleren. Via een ‘sneeuwbaleffect’, dus mensen telkens vragen zelf mensen mee te brengen, zorg je voor een netwerk van contacten, zonder telkens alleen terug te vallen bij de reeds gekende ‘sleutelfiguren’, die telkens bij de verschillende wijkprojecten opnieuw betrokken worden;

●   moet een win-win project zijn voor alle betrokkenen; wederkerigheid is belangrijk;

●   tijd om mensen uit de wijk beter te leren kennen is hierbij essentieel.